วิธีเลี้ยง เฟนเน็คฟ็อกซ์ ( Fennec Fox ) จิ้งจอกจิ๋วหูยาว
บทความนี้ เป็นการรวบรวมข้อมูลจากเว็ปต่างประเทศนะครับ ประสบการณ์การเลี้ยงในไทยอาจจะมีหลายเรื่องที่ต่างออกไป ผู้อ่านควรไปหาข้อมูลเพิ่มเติมจากคนที่เคยเลี้ยงเอาเอง
เฟนเน็คฟ็อกซ์เป็นจิ้งจอกชนิดที่เล็ก อายุขัยเฉลี่ย 10-16 ปี หนักไม่ถึง 1.5 กิโลกรัม (เบากว่าที่คิดมาก แมวผมหนัก 4.6 กิโล) ขนาดตัวใกล้เคียงกับแมวหรือหมาพันธุ์ชิวาว่า
นิสัยโดยรวมอยู่ก้ำกึ่งระหว่างหมากับแมว พวกมันบางครั้งก็ชอบอยู่อย่างสันโดษเหมือนแมว บางเวลาก็คึกคักขี้เล่นเหมือนหมาน้อยตัวหนึ่ง
ตอนเลี้ยงจะมีทั้งเวลาที่มันนอนอยู่บนตักเราเฉยๆ หรือซนเป็นบ้าเป็นหลัง ส่วนมากมันจะคึกตอนได้ออกจากกรง พอหมดแรงแล้วถึงจะมายอมอยู่ใกล้กับเจ้าของ แต่โดยรวมแล้วถือเป็นสัตว์ที่ชอบวิ่งพล่านไปทั่วมากกว่าจะเป็นตุ๊กตานิ่งๆให้จับลูบเล่น
ตัวผู้ที่ทำหมันแล้ว จะเชื่องง่ายกว่าตัวเมีย และขี้อ้อนมากกว่า ส่วนตัวเมียจะออกขี้ตกใจและขี้กลัวนิดๆ
การทำหมันตัวผู้จะทำให้กลิ่นฉี่มันแรงน้อยลง แต่ตัวเมียไม่มีผลอะไร
เฟนเน็คฟ็อกซ์มีนิสัยอยากรู้อยากเห็น และซุกซนมาก จึงอาจสร้างความเสียหายแก่ข้าวของในบ้านได้ ถ้าไม่จับตาดูให้ดี
เวลาเราไม่อยู่บ้านจึงควรเอามันใส่กรงสุนัขขนาดใหญ่พร้อมกับอุปกรณ์ต่างๆ นอกจากนี้พวกมันยังชอบขุดและกระโดดเก่ง ถ้าหลุดไปจากบ้านเมื่อไหร่ ก็เรียกว่างานเข้าเลย เพราะมันทั้งเร็วและหูดี โอกาสจะตามกลับมาได้ มีน้อยมาก
เป็นสัตว์ที่ต้องดูแลเอาใจใส่อยู่เสมอ ผู้เลี้ยงเลยต้องใช้เวลาร่วมกับมันมากกว่าสัตว์เลี้ยงที่ดูแลง่ายชนิดอื่น โชคดีที่เวลาหลับของมันค่อนข้างยาว คนเลี้ยงจึงมีเวลาส่วนตัวบ้าง
เฟนเน็คฟ็อกซ์บางตัวจะชอบมาคลอเคลียอยู่ตรงขาของคนเลี้ยงโดยที่เราไม่ทันสังเกต จึงต้องระวังอย่าเผลอเดินเหยียบมันเข้า
หลังจากได้เฟนเน็คฟ็อกซ์มาเลี้ยง อาจจะต้องใช้เวลาหลายวันหน่อย มันถึงจะเริ่มคุ้นเคยกับคนและเข้ามาเล่นด้วย หรือบางกรณีก็ใช้เวลาเป็นเดือนเลย
พวกมันจะเชื่องได้กับทุกคนในครอบครัวของผู้เลี้ยง รวมทั้งหมาแมวในบ้าน แต่ถ้ามีเด็กเล็ก ก็คอยจับตาดูอย่าให้ไปแหย่จิ้งจอกจนโดนกัดเข้า
เวลาที่มันอ้อนบางตัวจะชอบให้เกาพุง บางตัวชอบให้ลูบหูเบาๆ
ข้อควรระวัง - ถ้าในบ้านเลี้ยงหนูหรือนก ต้องเก็บให้อยู่ห่างๆมัน ไม่งั้นโดนเขมือบแน่
กลิ่น: สัตว์ชนิดนี้มีกลิ่นตัวน้อย ยกเว้นตอนที่มันกลัวมากๆ มันจะปล่อยกลิ่นสาบแรงออกมาทางหาง
ส่วนกลิ่นอึฉี่จะค่อนข้างแรง จึงต้องให้ห้องน้ำของมันสะอาดตลอดเวลา
เสียง: เฟนเน็คฟ็อกซ์จะส่งเสียงร้องเมื่อมีความสุขหรือตื่นเต้นดีใจ และบางตัวจะร้องโหยหวนถ้าไม่มีใครอยู่ในห้องเดียวกับมันเลย เป็นสัตว์ที่สร้างเสียงบ่อยพอสมควรจนอาจไม่เหมาะกับคนที่รักความสงบ
ตอนกลางคืนพวกมันจะสร้างเสียงดัง จึงควรเอาใส่กรงตอนเรานอน และให้อยู่ห่างๆห้องนอนไว้ หรือจะให้ดีก็ให้มันมีห้องเล็กๆส่วนตัวเลยดีกว่า
ไม่ควรปล่อยมันอยู่ในห้องนอนของเราตอนเราหลับ เพราะมันอาจจะกินข้าวของเล็กๆจนติดคอได้ หรือเดินเหยียบหน้าเราบนที่นอนด้วยเล็บที่แหลมคม
อาหาร:
อาหารของมันประกอบไปด้วยทั้งเนื้อและพืชผัก แต่เน้นไปทางโปรตีนและทอรีนมากกว่า ห้ามให้แต่ผักผลไม้อย่างเดียวแก่มันเป็นอันขาด
เมื่อปี 2018 เคยมีข่าวดังไปทั่วโลกว่า หญิงวัยรุ่นคนนึงบังคับให้เฟนเน็คฟ็อกซ์กินแต่อาหารมังสวิรัติ จนมันผอมแห้งเหลือแต่กระดูก สุดท้ายก็ถูกคนทั่วโลกด่าประจานไปมากมาย
การให้อาหารผู้เลี้ยงบางคนให้เป็น อาหารสุนัขผสมกับอาหารแมว ร่วมกับผักผลไม้ เลือกอาหารสุนัขและแมวที่มีส่วนผสมของ ทอรีน (taurine) และเนื้อสูงๆ แต่ละมื้อควรมีสัดส่วนของอาหารแมวมากกว่าอาหารสุนัข
หรือบางคนก็ใช้สูตรอื่นคือ เนื้อไก่/หมู/วัวสด หรือหนูแดง ร่วมกับผักผลไม้เช่น บร็อคโคลี่ ส่วนผลไม้ที่มันชอบมากคือเชอร์รี่ และเบอร์รี่
พวกเนื้อถ้าปรุงให้สุก จะมีทอรีนน้อยลง จึงควรให้สดๆดีกว่า
สูตรสุดท้ายคือ ให้อาหารไม่เหมือนกันทุกวัน วันนึงเป็นอาหารเม็ดหมาแมว วันนึงเป็นอาหารเปียกหมาแมวกระป๋อง อีกวันเป็นเนื้อสด ซึ่งการให้อาหารแบบนี้จะทำให้จิ้งจอกได้รับสารอาหารหลากหลายมากกว่าการให้อาหารแบบเดิมทุกวัน
อาหารเสริม: ไข่ต้มหรือไข่ดิบ หนอนนก หนอนsilk worm จิ้งหรีด มะเขือเทศเชอรี่
นอกจากนี้ เชอร์รี่ และแครนเบอรี่ ก็ช่วยลดกลิ่นฉี่ของจิ้งจอกด้วย
อาหารที่ไม่ควรให้: แครอท ข้าวโพด(ไม่ย่อย เลยไม่มีประโยชน์) ธัญพืช องุ่น กระดูก ช็อกโกแลต พริก กระเทียม
เฟนเน็คฟ็อกซ์เป็นสัตว์ที่ติดของหวานมาก เช่น ลูกอม คุกกี้ แต่เราก็ไม่ควรให้อาหารพวกนี้เลย
น้ำ: ใส่ในถ้วยเล็กๆไว้ตลอดเวลา หรือ กระบอกดูดน้ำ
สถานที่เลี้ยง:
กรงยิ่งใหญ่ยิ่งดี มันจะได้มีพื้นที่ให้เล่นซุกซนตามประสาในตอนกลางคืนได้ จะเป็นกรงหมาใหญ่ๆก็ได้ หรือเป็นกรงเฟอเร็ตใหญ่ๆที่มีหลายชั้นก็ได้
เมื่อปล่อยออกมานอกกรง ควรให้อยู่ในห้องที่ไม่มีข้าวของเล็กๆอยู่ตามพื้น บนชั้นไม่มีของที่แตกหักง่ายเพราะมันอาจกระโดดปีนขึ้นไปได้ ส่วนสายไฟและปลั๊กไฟก็ต้องอยู่สูงเกินเอื้อมหรือมีอะไรปิดไว้
แต่จะให้ดีที่สุดก็ยกห้องเล็กๆไม่มีข้าวของอะไรให้มันอยู่ไปห้องนึงเลย
การขับถ่าย:
เราสามารถฝึกให้พวกมันขับถ่ายเป็นที่ในกระบะได้ ด้วยการชมมันทุกครั้งที่มันขับถ่ายตรงจุดที่เราต้องการ หรือให้ขนมเป็นรางวัล
เมื่อเห็นว่ามันจะอึหรือฉี่ให้รีบอุ้มมันไปที่กระบะเลย แล้วมันจะเริ่มจำได้ว่าควรขับถ่ายตรงไหน
เอามูลที่อยู่ตามพื้นมาวางไว้บนกระบะ เพื่อเป็นตัวอย่างให้มันดู
อาจจะต้องใช้เวลาเป็นเดือน ถึงจะฝึกให้ขับถ่ายเป็นที่ได้ บางตัวก็ฝึกไม่ได้เลย และต้องใส่ผ้าอ้อมไว้ตลอด เพื่อไม่ให้อึฉี่เลอะบ้าน
ในกระบะขับถ่ายใส่ทรายแมวที่ "นุ่มๆ" หรือ กระดาษหนังสือพิมพ์
ข้อควรระวัง:
- เฟนเน็คฟ็อกซ์ ที่ถูกขังในกรงมากเกินไปจะก้าวร้าว และชอบวิ่งซนทำลายข้าวของมากกว่าปรกติ
- ห้ามตวาด หรือด่าว่าพวกมันด้วยเสียงดังเด็ดขาด ไม่ว่าจะเป็นเพราะพวกมันขับถ่ายไม่เป็นที่ หรือ ทำของเสียหาย ไม่อย่างนั้นมันจะเริ่มแขยงคน และทำพฤติกรรมต่อต้าน
